Enkelletsels tijdens het wintersporten

Enkelletsels zijn gelukkig een niet veel voorkomend letsel tijdens het wintersporten. Naast het genieten van de prachtige omgeving en het frisse berglandschap, brengt wintersport ook een aantal gevaren met zich mee. Eén van de meest voorkomende blessures tijdens het skiën zijn letsels aan de knie en het bovenste lidmaat.

Enkelletsels kunnen verschillende oorzaken hebben, maar de meest voorkomende oorzaak is verkeerd landen na een sprong of een val tijdens het skiën. In deze blog gaan we dieper in op de vaakst voorvallende traumamechanismen, de locatie van de letsels en de risicofactoren die aan de basis kunnen liggen. Daarnaast gaan we in op de evolutie in het skimateriaal en de specifieke skiletsels. Tot slot bekijken we ook een aantal voorzorgsmaatregelen en tips om dit soort letsels te voorkomen.

Enkelletsels komen gelukkig niet zo veel voor tijdens het wintersporten. Valt het toch voor, lees in deze blog meer over de oorzaken en voorzorgsmaatregelen. (foto door wirestock bij freepik)

Traumamechanismen van de letsels

Vallen is het meest voorkomende traumamechanisme voor enkelletsels, met maar liefst 87% van de gevallen. Springen kan ook een belangrijke oorzaak zijn van enkelletsels. Snowboarders hebben bijvoorbeeld driemaal meer kans om een enkelletsel op te lopen in vergelijking met skiërs. Bij het snowboarden worden vaak complexere sprongen gemaakt, waardoor de kans op een enkelletsel groter is. Ook geeft de softboot die snowboarders dragen minder bescherming tegen enkelletsels dan de stevige skischoen.

Risicofactoren

De risicofactoren voor enkelletsels zijn onder meer:

• dragen van ongeschikte of zelfs losse schoenen
• skiën onder slechte fysieke conditie
• skiën onder invloed van alcohol
• skiën buiten de piste

Evolutie in het skimateriaal

In de afgelopen jaren is er een grote vooruitgang geboekt in het ontwerp van skimateriaal. Er zijn nu meer stevige, lichtgewicht ski’s en snowboards in het aanbod, die het risico op enkelletsels reduceren.

Bindingen zijn een essentieel onderdeel van ski-uitrusting, omdat ze ervoor zorgen dat de ski’s goed aan je voeten zitten. De bindingen moeten stevig zijn, zodat je je voeten goed kunt sturen en de ski’s goed aan je skischoen vastzitten. Ook moeten de bindingen goed functioneren, zodat de ski’s niet loskomen tijdens het skiën en juist wel bij een val. Als de bindingen niet goed werken, zullen ze het risico op enkelletsels vergroten.

Een eerste letselvorm ten gevolge van niet-aangepaste bindingen is de diafysaire tibia fractuur. Dit is een botbreuk in de scheenbeenschacht die meestal optreedt als gevolg van een harde botsing of een zware verdraaiing. Een tweede vorm is een ligamentair knieletsel. Dit komt voor wanneer de ligamenten die het kniegewricht samenbinden worden overrokken en uiteindelijk scheuren. Een plotse draaibeweging of een harde landing kan hier aan de basis liggen. Ook extreme flexie- en/of extensiebewegingen van het kniegewricht leiden mogelijks tot een knieletsel.

Hogere schoenen en harder materiaal helpen om enkelletsels te voorkomen. Hogere schoenen zorgen ervoor dat de voet beter wordt ondersteund en dat er minder druk op de enkel wordt uitgeoefend. Harder materiaal zoals carbon, aluminium of titanium voegt meer stevigheid toe aan de schoenen, waardoor de voeten beter worden ondersteund en de enkel minder schade kan oplopen.

Ook het gebruiken van een skihelm is ten zeerste aan te raden, om onder meer schedeltrauma’s te voorkomen. Maar liefst 60% van de fatale ongevallen zijn te wijten aan het niet dragen van een geschikte skihelm.

Specifieke skiletsels

In dit onderdeel zoomen we in op de soorten enkelletsels die je kan oplopen tijdens de wintersport.

Een eerste letsel is de laterale malleolus fractuur, of een gebroken enkel. De laterale malleolus is het onderste deel van het kuitbeen. Deze fractuur kan optreden bij een draaibeweging met slecht ondersteunende schoenen. Dit letsel kwam vroeger meer voor, maar nu veel minder door skischoenen van betere kwaliteit.

Een tweede letselsoort is de peroneus longus pees luxatie. Dit is een blessure aan de voet die wordt veroorzaakt door een plotse sterke druk op de voet. Deze blessure is meestal het gevolg van het verdraaien van de voet door slecht neer te komen bij een sprong. De peroneuspezen liggen achter het kuitbeen in een gootje met een bandje eromheen (retinaculum) om ervoor te zorgen dat de pezen op hun plaats blijven. Als de niet operatieve behandeling van een dergelijk letsel faalt, kan naast het herstel van de retinaculum, in sommige gevallen een groove deepening noodzakelijk zijn. Dit is een chirurgische procedure waarbij het bot van de laterale malleolus wordt verdiept, waardoor de pezen beter op hun plaats blijven liggen.

Het derde letsel is een syndesmose letsel. Dit is een verstuiking of verzwikking van de syndesmose, een geheel van gewrichtsbanden en ligamenten die de twee botten in de enkel verbinden. Als gevolg hiervan raakt de band overbelast en worden de botten van de enkel uit elkaar geduwd. Soms kan het nodig zijn deze gewrichtsbanden te herstellen.

Een vierde letselsoort is de snowboardersfractuur, wat een breuk inhoudt in het voorste deel van de het hielbeen. Specifiek gaat het over de laterale proces talus fractuur van het laterale proces van de talus. Dit is een breuk in het kleine uitsteeksel van het hielbeen dat zich aan de binnenkant van de voet bevindt, net onder de enkel. Als dit letsel niet correct behandeld wordt kan dit voor klachten zorgen op lange termijn.

Tips voor (pijnlijke) skischoenen en voorzorgsmaatregelen

Er bestaan enkele essentiële tips en voorzorgsmaatregelen om goed aan de start te komen. Als je deze zorgvuldig in acht neemt, vermindert het risico op skiletsels drastisch. Zorg ervoor dat je skischoenen perfect om je voeten zitten en dus niet te groot uitvallen. Draag één paar sokken, en draag ook liefst je eigen skischoenen. Neem voldoende tijd om je skischoenen te laten drogen. Tot slot is het af te raden de broek in de schoenen te stoppen.

Andere voorzorgsmaatregelen die je best afvinkt voor je je in de bergen begeeft:

• skihelm
• goede fysieke conditie!
• goed en aangepast materiaal
• geen alcohol (tijdens het skiën)

Heb je aandacht voor bovenstaande tips en voorzorgsmaatregelen, dan geniet je vast met volle teugen van je skivakantie. Slaat het noodlot toch toe, dan is het belangrijk om de situatie objectief te (laten) bekijken om te beslissen het letsel thuis te (laten) verzorgen of bij zwaardere ongelukken een goed ziekenhuis ter plaatse te consulteren.

Zit je met vragen of bezorgdheden? Twijfel niet contact op te nemen met dokter Martijn Raaijmaakers.